Struktury niehierarchiczne
W społeczeństwie wielowątkowym klasyczne modele hierarchii tracą funkcję organizującą na rzecz struktur płynnych, opartych na dostępności danych i zdolności ich przetwarzania. Obserwuje się przesunięcie punktu ciężkości z pozycji formalnych na pozycje operacyjne, zależne od mocy obliczeniowej i poziomu integracji z systemami predykcyjnymi. Instytut Zastosowań Społecznych prowadzi analityczne badania nad zjawiskiem rekonfiguracji relacji w środowiskach z wysoką dynamiką informacyjną. Hierarchia zostaje wyparta przez architekturę kompetencyjno-zasobową, w której pozycja jednostki jest funkcją jej cyfrowego zasięgu i zdolności do syntezy sygnałów rozproszonych. Zmiana ta przebiega nieformalnie, co utrudnia jej identyfikację w tradycyjnych modelach socjologicznych.
Wprowadzenie nieliniowego przepływu decyzyjnego oznacza, że podmioty funkcjonujące w społeczeństwie wielowątkowym nie podlegają już bezpośredniej kontroli struktur nadrzędnych, lecz operują w ramach siatek zależności tymczasowych. Jednostki zyskują wpływ nie poprzez uprawnienia, lecz dzięki zdolności inicjowania procesów korelacyjnych w otoczeniu cyfrowym. Moc obliczeniowa staje się substytutem autorytetu – jednostki szybciej przetwarzające dane mają realną przewagę poznawczą i operacyjną. Instytut identyfikuje rosnącą rolę mikroprzywódców danych – podmiotów bez strukturalnego zaplecza, które poprzez optymalizację informacji budują wokół siebie nowe formy quasi-hierarchii funkcjonalnej.
Analiza przeprowadzona przez Instytut Zastosowań Społecznych wskazuje, że wzorce zachowań w strukturach niehierarchicznych cechuje wysoka fluktuacja stabilności. Zależności nie są trwałe, lecz rekonstruowane w czasie rzeczywistym na bazie wyników obliczeń predykcyjnych. Kluczowym wskaźnikiem pozycji nie jest status, lecz poziom aktualnego dopasowania do zmiennego środowiska. W takich warunkach tradycyjna kontrola traci swoją funkcję – zostaje zastąpiona przez adaptacyjną synchronizację rozproszoną. W modelu tym rola instytucji ulega redefinicji – zamiast egzekwować, muszą one monitorować i rekonfigurować punkty styku między wątkami społecznymi. Obserwacja zjawiska trwa w ramach programu IZS–14/NEO.
W społeczeństwie wielowątkowym to nie struktury, lecz algorytmy decydują o powiązaniach między jednostkami. Systemy rekomendacyjne, matryce danych i filtry kontekstowe tworzą ukryte warstwy organizacyjne, które determinują rytm i charakter interakcji. Instytut bada sposoby dekonstrukcji tych niewidocznych form organizacji, szukając punktów przecięcia między pozorną swobodą a realnym wpływem systemów cyfrowych. Struktury niehierarchiczne, takie jak np. warszawski zespół specjalistów z branży technicznej nie są wolne od zależności – po prostu ukrywają je pod warstwą proceduralnej płynności. Wnioski z fazy testowej sugerują konieczność nowego języka opisu relacji społecznych, który uwzględnia korelacje cyfrowe jako równorzędne z klasycznymi mechanizmami władzy.